การส่งสารด้วยการเขียน วิชาภาษาไทยมัธยมต้น

ส่งสารด้วยการเขียน

การเขียน  คือการแสดงความรู้  ความคิด  ความรู้สึกและความต้องการของผู้ส่งสารออกไปเป็นลายลักษณ์อักษร  เพื่อให้ผู้รับสารสามารถอ่านเข้าใจ  ได้รับทราบความรู้  ความคิด  ความรู้สึก  และความต้องการเหล่านั้น  การถ่ายทอดโดยวิธีบอกเล่าปากต่อปาก หรือที่เรียกว่า มุขปาฐะ  อาจทำให้สารตกหล่นหรือคลาดเคลื่อนได้ง่าย

ในการเขียนภาษาไทยมีแบบแผนที่ต้องรักษา  มีถ้อยคำสำนวนสำหรับใช้โดยเฉพาะและต้องเขียนให้แจ่มแจ้ง เพราะผู้อ่านไม่สามารถไต่ถามผู้เขียนได้เมื่ออ่านไม่เข้าใจ  ผู้ที่จะเขียนได้ดีจำเป็นต้องเลือกใช้ถ้อยคำให้เหมาะแก่ผู้รับสาร  โดยพิจารณาว่าผู้รับสารสามารถรับสารได้มากน้อยเพียงใด

การเขียนจะมีประสิทธิภาพผู้เขียนจำเป็นต้องมีความสามารถ  ดังนี้

๑.  มีความรู้ดีพอในเรื่องที่จะเขียน
๒.  เลือกรูปแบบเหมาะสมแก่เนื้อหา
๓.  ใช้ถ้อยคำสำนวนเหมาะสมแก่เนื้อหา
๔.  ใช้ถ้อยคำสำนวนมีความหมายชัดเจน
๕.  ใช้ถ้อยคำสำนวนอันเป็นที่ยอมรับว่าเป็นภาษาสุภาพ

กระบวนการเขียนและกระบวนการคิด

กระบวนการเขียนภาษาไทยที่ดีประกอบด้วยความสามารถของผู้เขียนซึ่งมีดังนี้
๑.  เลือกใช้คำที่สื่อความหมายได้แจ่มแจ้ง  ใช้ถ้อยคำกะทัดรัด  เหมาะสมแก่ระดับของผู้อ่านและรูปแบบการเขียน
๒.  เขียนตัวอักษรให้อ่านง่าย  และให้มีขนาดพอเหมาะแก่หน้ากระดาษและความสะดวกของผู้อ่าน
๓.  เขียนถูกต้องตามอักขรวิธี  คำนึงถึงการสะกดคำการใช้เครื่องหมายต่าง ๆ ให้ถูกต้อง
๔.  แต่งประโยคมีใจความบริบูรณ์  ลำดับความให้เข้าใจง่าย  ไม่วกวน
๕.  เว้นวรรคตอน  ช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจสารได้ง่าย
๖.  ขึ้นย่อหน้าใหม่เมื่อมีข้อคิดที่จะเสนอใหม่
กระบวนการคิดมีหลักดังนี้
๑.  เกิดความต้องการที่จะเขียน
๒.  คิดหาวิธี
๓.  เปรียบเทียบและเลือกวิถีทางใดจะยากง่ายกว่ากัน
๔.  แยกแยะว่าจะเริ่มตอนใดก่อน
๕.  ลำดับข้อคิด
๖.  ลงมือเขียน
๗.  ตัดสินใจว่าจะใช้สำนวนภาษาชนิดใด
๘.  หาวิธจบพร้อมทั้งข้อเสนอแนะ

  รูปแบบการเขียน

มี ๒ รูปแบบคือ  ๑) ร้อยกรอง  ๒)  ร้อยแก้ว  ได้แก่
๑.  จดหมาย
-  จดหมายส่วนตัว  เป็นจดหมายที่เขียนถึงกันในวงญาติสนิทมิตรสหาย  หรือถึงครู –
อาจารย์เพื่อส่งข่าวคราว  ไต่ถามทุกข์สุข  แสดงความรักความระลึกถึงที่มีต่อกัน  หรือเล่าเรื่องราวเหตุการณ์ที่น่ารู้  น่าสนใจใคร่ฟัง  ตลอดจนขอความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน
-  จดหมายกิจธุระ  เป็นจดหมายที่บุคคลเขียนติดต่อกับบุคคลอื่น  หรือบริษัท  ห้างร้าน องค์การเพื่อแจ้งกิจธุระ เป็นต้นว่านัดหมาย ขอความช่วยเหลือ  ขอสมัครงาน  และขอคำแนะนำเพื่อประโยชน์ในด้านการงานต่าง ๆ 
-  จดหมายธุรกิจ  เป็นจดหมายที่เขียนติดต่อกันในเรื่องเกี่ยวกับพาณิชยกิจและการเงินใน
ระหว่างบริษัท  ห้างร้านและองค์การต่าง ๆ
-  จดหมายราชการ  ทางราชการเรียกว่า  หนังสือราชการ  เป็นจดหมายที่ติดต่อกันเป็นทางราชการ  จากส่วนราชการหนึ่งถึงอีกส่วนราชการหนึ่ง  ข้อความในหนังสือนั้นถือว่าเป็นหลักฐานทางราชการ  และมีสภาพผูกมัดถาวรในราชการ  หนังสือราชการนี้จะต้องมีเลขที่หนังสือและลงทะเบียนรับ – ส่ง ตามระเบียบงานสารบรรณ

กลวิธีการเขียนจดหมายให้มีประสิทธิผล
๑.  ต้องเขียนข้อความให้ชัดเจน  
๒.  ลายมือเรียบร้อย  สะอาด
๓.  ใช้ภาษาไทยถูกต้องตามความหมายและความนิยม
๔.  ใช้แบบฟอร์มที่รับรองว่าถูกต้อง
๕.  ใช้ถ้อยคำตรงไปตรงมาในการเขียนจดหมายราชการ  กิจธุระและธุรกิจ  

๒.  เรียงความ  เรื่องหนึ่ง ๆ ประกอบด้วย
-  หัวข้อ  อาจจะเป็นเรื่องรูปธรรม หรือนามธรรมก็ได้
-  ความนำ  ต้องกระตุ้นความสนใจ  ปูพื้นฐานความเข้าใจ  หรือชี้ให้เห็นความสำคัญของเรื่อง
-  ตัวเรื่อง  ควรมีจุดประสงค์อย่างใดอย่างหนึ่งคือ  ๑)  เพื่อให้ข้อเท็จจริงแก่ผู้อ่าน  ๒)  เพื่อโน้มน้าวใจผู้อ่านให้เชื่อถือหรือคล้อยตามแนวความคิดของผู้เขียน ๓) เพื่อให้ความบันเทิงแก่ผู้อ่าน ๔) เพื่อส่ง -
เสริมให้ผู้อ่านใช้ความคิดของตนให้กว้างขวางยิ่งขึ้น
- ความลงท้าย ซึ่งมีวิธีเขียนได้หลายวิธี ดังนี้ ๑) สังเขปความทั้งหมดให้ได้สาระสำคัญชัดเจน๒) หยิบส่วนสำคัญที่สุดมากล่าวย้ำ ๓) เลือกสุภาษิตคำคมมากล่าวย้ำ ๔) ฝากข้อคิดให้ผู้อ่าน ๕) ทิ้งให้ผู้อ่านคิดต่อไปโดยไม่จำเป็นต้องเสนอ ข้อยุติ
๓.  ย่อความ  เป็นงานเขียนประเภทหนึ่งที่ตัดทอนข้อความที่มีอยู่ยืดยาวให้สั่นลงโดยรักษาสาระสำคัญไว้  ในการย่อความจะเป็นการพูดหรือเขียนก็ตามมีกระบวนการคิดแบบเดียวกัน
เรื่องราวหรือข้อความ  หรือสารในการพูดและการเขียนครั้งหนึ่ง ๆ นั้นประกอบด้วย
ใจความ  คือ  ข้อความที่สำคัญที่สุดถ้านำใจความออกก็จะเปลี่ยนแปลงสารทั้งหมด
พลความ  คือ  ข้อความที่ขยายใจความให้ชัดเจน  ถ้าตัดพลความออกสารที่ส่งมาไม่เปลี่ยนแปลงมากนัก
เนื้อหาในใจความและพลความมี  ๓  ชนิด  คือ
๑.  ข้อเท็จจริง  คือเรื่องราวหรือเหตุการณ์ที่แสดงสถานที่ไหน  เมื่อไร  ปริมาณหรือขนาดเท่าใด  มีลักษณะอย่างไร  อาจจะเป็นเรื่องราวหรือเหตุการณ์ที่ผ่านมาแล้วหรือกำลังปรากฏอยู่
๒.  ข้อคิดเห็น  เป็นข้อความแสดงความเชื่อหรือแนวคิดหรือความรู้สึกส่วนตัวที่ผู้กล่าวมีต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง  ผู้อื่นอาจจะเห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยก็ได้
๓.  ข้อความแสดงอารมณ์  ข้อความชนิดนี้ทำให้ผู้รับสารจากบทเขียนหรือบทพูด รู้ได้ว่าผู้ส่งสารมีอารมณ์หรือความรู้สึกเป็นอย่างไรระหว่างที่ส่งสาร  

กระบวนการคิดในการย่อความ

๑.  วิเคราะห์ว่าต้นเรื่องเป็นงานเขียนชนิดใด  เช่น  บทความ  นวนิยาย  บทร้อยกรอง ฯลฯ
๒.  ต้องแยกได้ว่า  สารนั้นเป็นข้อเท็จจริง  ข้อคิดเห็น  หรือแสดงอารมณ์  เริ่มเรื่องอย่างไร  ดำเนินเรื่องอย่างไรและจบอย่างไร  มีฉาก  เหตุการณ์และตัวละครสำคัญ ๆ อะไรบ้าง
๓.  พยายามตีความต้นเรื่องว่า  ผู้เขียนมีจุดมุ่งหมายอย่างไร  เช่น  เพื่อให้ความรู้  เพื่อโน้มน้าวใจ  เป็นต้น พิจารณาหาใจความและพลความ

การย่อความเพื่อประโยชน์ในการศึกษา

๑.  การบันทึกรายงานการประชุม    เป็นหน้าที่ของเลขานุการกลุ่ม  เพื่อจะนำเสนอต่อที่ประชุม  เป็นการเขียนรายงานสั้น ๆ หรือย่อความนั่นเอง  การย่อความแบบนี้มิใช่เป็นการตัดความให้สั้น  แต่เป็นการคัดเลือกข้อความที่สำคัญจากผู้พูดหลายคนมาเรียบเรียงใหม่
๒.  การย่อความรู้จากหนังสือเรียน  หรือคำอธิบายของครูทำเป็นสังเขปเรื่อง  เพื่อสะดวกในการทบทวนบทเรียน
๓.  การเขียนคำตอบข้อสอบแบบอัตนัย  ต้องอาศัยความสามารถในการย่อความ  เพราะต้องย่อความรู้ทั้งหมดให้เหลือข้อความสั้น ๆ ที่จะเขียนตอบให้เสร็จภายในเวลาที่กำหนดให้